Η μελέτη της σχέσης της διατροφής με τις καρκινογενέσεις βρίσκεται σε εξέλιξη. Μέχρι σήμερα έχει διαπιστωθεί η σχέση της υψηλής κατανάλωσης ζωικών λιπών αλλά και η υψηλότερη από την αναγκαία κατανάλωση θερμίδων με τους καρκίνους του στήθους και του παχέος εντέρου. Ταυτόχρονα έχουν μελετηθεί και οι ευεργετικές επιδράσεις που φαίνεται ότι έχουν κάποια συστατικά τροφίμων που κατά το φαινόμενα παρέχουν κάποια προστασία στον οργανισμό από την ανάπτυξη κακοηθειών. Τέτοια συστατικά είναι το ελαιόλαδο και οι φυτικές ίνες καθώς και άλλα επιμέρους συστατικά των τροφών.
Τα μέχρι σήμερα επιδημιολογικά δεδομένα, αλλά και πειράματα που έχουν διεξαχθεί με πειραματόζωα, δείχνουν ότι η υψηλή κατανάλωση λίπους στην διατροφή, σε συνδυασμό με αυξημένη κατανάλωση θερμίδων, συμβάλλει στην ανάπτυξη κακοηθών. Η συσχέτιση αυτή είναι ισχυρή για τους καρκίνους του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου.
Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά επίσης, φαίνεται ότι υπάρχει συσχέτιση της υψηλής κατανάλωσης λίπους και θερμίδων με τις κακοήθειες του ενδομήτριου, των ωοθηκών και του παγκρέατος. Οι συσχετίσεις αυτές όμως είναι μέχρι στιγμής λιγότερο ισχυρές οπό τις προηγούμενες.
Ενδιαφέρον σε αυτό το πεδίο, παρουσιάζουν οι μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες που ως υποκείμενα της έρευνας χρησιμοποιούν πληθυσμούς μεταναστών που έρχονται στις δυτικές χώρες από άλλες περιοχές του πλανήτη. Οι περισσότερες έρευνες στον τομέα αυτό είναι αυτού του είδους, καθώς οι πληθυσμοί αυτοί τείνουν να υιοθετούν το δυτικό πρότυπο διατροφής και ταυτόχρονα παρατηρείται σε αυτούς αύξηση νεοπλασιών που προσεγγίζει το ποσοστά των γηγενών. Για παράδειγμα οι Ιταλίδες μετανάστριες στην Αυστραλία που ακολούθησαν την τοπική κουζίνα που είναι πιο πλούσια σε λίπος από την μεσογειακή, εμφάνισαν διπλάσια ποσοστά καρκίνου του μαστού μέσα σε 17 χρόνια. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και σε άλλους λαούς, όπως Ιάπωνες. Κινέζους και Φιλιππινέζους, που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ.
Αυξημένη Κατανάλωση Λίπους και Καρκίνος του Μαστού
Σε ότι αφορά τη συσχέτιση κατανάλωσης λίπους και καρκίνου του μαστού, αυτή βρέθηκε ισχυρή σε επιδημιολογική έρευνα όπου έλαβαν μέρος 21 χώρες. Σε άλλες μελέτες, στις χώρες όπου το λίπος αποτελούσε το 45% των ημερήσιων θερμίδων παρατηρούνταν 5,5 περισσότερα κρούσματα καρκίνου σε σχέση με άλλες χώρες που παρουσίαζαν χαμηλή πρόσληψη λίπους σε ημερήσια βάση.
Οι μελέτες αυτές επίσης ανέδειξαν και τη σημασία του είδους του λίπους που καταναλώνεται. Έτσι, στις χώρες όπου το λίπος προέρχεται κατά κύριο λόγο από ψάρια, παρατηρούνται χαμηλά ποσοστά καρκίνου.
Αυξημένη Κατανάλωση Λίπους και Καρκίνος του Παχέος Εντέρου
Ενδιαφέροντα επίσης είναι και τα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν στον καρκίνο του παχέος εντέρου. Η κατανάλωση λίπους κατά κύριο λόγο ζωικής προέλευσης συνδέεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Σύμφωνα με σχετική επιδημιολογική μελέτη, τα άτομα που κατανάλωναν σε καθημερινή βάση κόκκινο κρέας, διέτρεχαν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου σε σχέση με τα άτομα που κατανάλωναν κόκκινο κρέας μόνο μια φορά το μήνα.
Σε ότι αφορά στην κατανάλωση θερμίδων (ανεξάρτητα από το είδος της τροφής από την οποία προέρχονται), τα πειραματικά δεδομένα έδειξαν ότι η αυξημένη πρόσληψη θερμίδων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην καρκινογένεση και ανεξάρτητα από την πρόσληψη λίπους.
Στα πειράματα αυτά επίσης φάνηκε ότι η μείωση της πρόσληψης λίπους αλλά και η μείωση των θερμίδων που προσλαμβάνονταν συνολικά με την διατροφή, συνοδεύονταν από αντίστοιχη μείωση της συχνότητας εκδήλωσης καρκίνου στις ομάδες πειραματόζωων που δέχτηκαν την παρέμβαση αυτή σε σχέση με εκείνα που λειτούργησαν ως ομάδες ελέγχου και δεν έγινε κάποια παρέμβαση σε αυτά.
Καρκίνος του Παχέος Εντέρου και του Προστάτη
Ο ρόλος της υψηλής κατανάλωσης λίπους στην εκδήλωση καρκίνου του παχέος εντέρου υποδεικνύεται από διάφορα επιδημιολογικά δεδομένα. Συγκεκριμένα, εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα από την Ιαπωνία όπου σε διάφορες μελέτες που περιλάμβαναν ομάδες ασθενών και ομάδες ελέγχου, η συχνότητα της εμφάνισης καρκίνου του Παχέος εντέρου συμβαδίζει με την κατανάλωση λίπους, κόκκινου κρέατος αλλά και συνολικής πρόσληψης θερμίδων.
Παλαιότερες μελέτες επίσης, συνέδεσαν την κατανάλωση ζωικού λίπους με θνησιμότητα από καρκίνο του προστάτη. Τέτοιες μελέτες είχαν ως υποκείμενα Ιάπωνες που ζούσαν στη Χαβάη αλλά και άτομα που έχουν θρησκευτικές ιδιαιτερότητες στη περιοχή της Καλιφόρνια. Ωστόσο οι συσχετισμοί αυτοί ήταν ενδεικτικοί και όχι αποδεικτικοί της σχέσης της κατανάλωσης λίπους και της εκδήλωσης καρκίνου του προστάτη.
Στην τελευταία μελέτη της Health Professionals Fοllοw-υρ Study, που ως υποκείμενα είχε 51.000 άνδρες, υπήρξε σαφής συσχέτιση της υψηλής κατανάλωσης ζωικού λίπους, κόκκινου κρέατος και καρκίνου προστάτη και μάλιστα της πλέον επιθετικής μορφής της νόσου.
Πάντως, συμπερασματικά, η συσχέτιση της υψηλής κατανάλωσης λίπους με την εκδήλωση διαφόρων μορφών καρκίνου δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Οι έρευνες των τελευταίων δεκαετιών δίνουν ενδείξεις επ’ αυτού αλλά όχι σαφή αιτιολογική σύνδεση. Φαίνεται λοιπόν ότι τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Ωστόσο η μείωση της κατανάλωσης ζωικού λίπους παρουσιάζει αναμφίβολα και σημαντικά πλεονεκτήματα για την υγεία και γι’ αυτό συνιστάται.
