Η ανεπαρκής σίτιση είναι σύνηθες φαινόμενο στην τρίτη ηλικία. Το φαινόμενο αυτό σχετίζεται με ποικίλους παράγοντες. Κάποιοι από αυτούς έχουν να κάνουν με τις φυσιολογικές διαδικασίες της βιολογικής γήρανσης του οργανισμού. Κάποιες άλλες σχετίζονται με την ανάπτυξη διαφόρων παθολογιών, ενώ υπάρχουν και παράγοντες κοινωνικής αλλά και ψυχολογικής φύσεως εξαιτίας των οποίων οι ηλικιωμένοι δεν διατρέφονται επαρκώς.
Άλλες αλλαγές που παρατηρούνται με την πρόοδο του γήρατος είναι μεταβολές στο γαστρεντερικό σύστημα. Αυτές είναι σημαντικές γιατί επηρεάζουν τη διατροφική κατάσταση του πληθυσμού αυτού. Η εκκολπωμάτωση του παχέος εντέρου είναι μια κατάσταση που ανευρίσκεται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των ατόμων άνω των 70 ετών στις νεκροτομές. Επίσης η δυσκοιλιότητα και η ακράτεια κοπράνων αποτελούν συχνά προβλήματα των ηλικιωμένων και συνήθη αίτια ιδρυματοποίησής τους.
Το 40% των ηλικιωμένων παραπονείται για ξηροστομία λόγω της μείωσης της έκκρισης σιέλου είτε πρωτογενώς είτε ως παρενέργεια της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνει. Ακόμη πολλά ηλικιωμένα άτομα δυσκολεύονται στη μάσηση. Οι δυσκολίες αυτές μπορούν να προέρχονται :
- από αδυναμία των μασητήρων μυών.
- από προβλήματα στα ούλα.
- από προβλήματα στα δόντια.
- από προβλήματα που σχετίζονται με τις τεχνητές οδοντοστοιχίες.
Άλλα θέματα έχουν να κάνουν με δυσκολίες στην κατάποση τροφών και υγρών. Πιο συνηθισμένη αιτία είναι η ύπαρξη κάποιας νευρολογικής κατάστασης όπως οι διάφορες εκφυλιστικές ανοϊκές καταστάσεις και τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Ακόμη έχει παρατηρηθεί αυξημένος επιπολασμός της γαστρικής ατροφίας και υποχλωρυδρίας μετά τα 60 χρόνια. Το γεγονός αυτό έχει συσχετιστεί με τη συχνή παρουσία του Η. ρylori στα ηλικιωμένα άτομα. Επίσης η δραστηριότητα της λακτάσης στη νήστιδα μειώνεται με την ηλικία, όπως και η απορρόφηση συστατικών όπως του ψευδαργύρου, του ασβεστίου και του σιδήρου σε συνθήκες υποχλωρυδρίας.
Οι διατροφικές συνήθειες των ηλικιωμένων επίσης επηρεάζονται και από τις μεταβολές στη λειτουργία του νευρικού συστήματος και των αισθητήριων οργάνων. Η έκπτωση στη γεύση κα την όσφρηση έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υποθρεψίας ενώ η έκπτωση της όρασης και της ακοής έχουν συσχετιστεί με την ύπαρξη κατάθλιψης και με χαμηλότερη πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Η εμφάνιση καταθλιπτικής συμπτωματολογίας φαίνεται ότι αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας και παρατηρείται στο 15% των ατόμων άνω των 65 ετών. Επιπλέον η προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών και οι άνοιες που συχνά αναπτύσσουν τα ηλικιωμένα άτομα, είναι καταστάσεις που αφορούν στο 10% των ατόμων μέχρι 65 ετών και στο 50% για άτομα άνω των 85. Τόσο η κατάθλιψη, όσο και οι άνοιες έχουν ως συχνό σύμπτωμα την μείωση της όρεξης αλλά και της ικανότητας του ατόμου να αυτοεξυπηρετείται.
Επίσης εύκολα διαταράσσεται στην ομάδα αυτή η ομοιόσταση του νερού. Αυτό συμβαίνει λόγω:
- μειωμένου αισθήματος δίψας,
- εξαιτίας αποτυχίας της ωσμωτικής ρύθμισης λόγω απρόσφορης έκκρισης της αντιδιουρητικής ορμόνης (ΑDΗ),
- βλαβών στο βασικό εγκέφαλο,
- επειδή η αναπλήρωση των ελλειμμάτων ύδατος είναι ελλιπής όταν συνυπάρχει και μειωμένη πρόσληψη στερεών τροφών.
Τέλος, τόσο στην περίπτωση της τροφής όσο και των υγρών, σημαντική είναι η επίδραση πολλών φαρμάκων στην όρεξη και στο ισοζύγιο υγρών και ηλεκτρολυτών.
