Η ρίγανη είναι ένα μαγειρικό και φαρμακευτικό βότανο που ανήκει στην οικογένεια των λαμιωδών αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών (Lamiaceae). Έχει χρησιμοποιηθεί στην ιατρική και το μαγείρεμα για χιλιάδες χρόνια. Προσθέτει γεύση και άρωμα, ενώ έχει πολλά οφέλη και για την υγεία. Τυπικά μεγαλώνει περίπου 50 cm σε ύψος και έχει μοβ φύλλα μήκους περίπου 2 έως 3 εκατοστών.
Θρεπτικά συστατικά
Ένα κουταλάκι του γλυκού αποξηραμένη ρίγανη περιέχει: 5 kcal, 0.8 γραμ ίνες, 29 mg ασβέστιο, 0.66 mg σίδηρο, 5mg μαγνήσιο, 0,09 mg μαγγάνιο, 23 mg κάλιο, 0,33 mg βιταμίνη Ε, 11,2 mcg βιταμίνη Κ. Οι χημικές ουσίες που δίνουν στην ρίγανη την μοναδική και ευχάριστη μυρωδιά της είναι οι θυμόλη, πινένιο, λιμονένιο, καρβακρόλη, οκιμένιο και καρυοφυλλένιο. Πιστεύεται ότι περιέχει ισχυρά αντιοξειδωτικά και ότι έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες.
Αντιβακτηριακές ιδιότητες
Η ρίγανη χρησιμοποιείτο στην βοτανοθεραπεία ακόμα και από τους Αρχαίους Έλληνες. Ο Ιπποκράτης την χρησιμοποιούσε ως αντισηπτικό.
Το έλαιο ρίγανης περιέχει μια βασική ένωση, που ονομάζεται καρβακρόλη (carvacrol) και έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες. Αυτές οι ιδιότητες έχουν επιβεβαιωθεί σε πολλές μελέτες. Μια ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι το αιθέριο έλαιο Origanum vulgare ήταν αποτελεσματικό έναντι 41 στελεχών του παθογόνου που προκαλεί λιστέρια μέσω της διατροφής (Listeria monocytogenes).
Μια άλλη έρευνα έδειξε ότι το αιθέριο έλαιο της Ιμαλαϊκής ρίγανης έχει ισχυρές αντιβακτηριακές ιδιότητες, που μπορεί να προστατεύσουν από το πολύ επικίνδυνο βακτήριο του σταφυλόκοκκου (MRSA) που είναι σύνηθες αίτιο στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις.
“Έχουμε κάνει μερικές προκαταρκτικές δοκιμές και έχουμε διαπιστώσει ότι το αιθέριο έλαιο από την ρίγανη σκοτώνει το MRSA σε διάλυμα 1 προς 1.000. Οι δοκιμές δείχνουν ότι το έλαιο σκοτώνει το MRSA τόσο ως υγρό όσο και ως εισπνεόμενο φάρμακο και η αντιμικροβιακή του δράση δεν μειώνεται με την θέρμανση”, λέει ο καθηγητής Vyv Salisbury από το πανεπιστήμιο West of England.
Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες
Επιστήμονες από τη Γερμανία και την Ελβετία αναγνώρισαν ένα δραστικό συστατικό στην ρίγανη, γνωστό ως β-καρυοφυλλίνη (E-BCP), το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία διαταραχών, όπως η οστεοπόρωση και η αθηροσκλήρωση.
Προστασία από τον καρκίνο
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLoS ONE το 2013 έδειξε, ότι η ρίγανη παρουσιάζει αντικαρκινική δραστηριότητα. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το είδος Origanum majorana θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού με επιβράδυνση, ή παύση της εξέλιξής του.
Το 2014, επιστήμονες τροφίμων ανακάλυψαν ότι τα δημοφιλή μαγειρικά βότανα ρίγανη, δεντρολίβανο και μαντζουράνα περιέχουν ενώσεις που μπορεί να έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν τον διαβήτη τύπου 2 με παρόμοιο τρόπο με ορισμένα φάρμακα, τα οποία συνταγογραφούνται σήμερα.
Άλλα πιθανά οφέλη για την υγεία
Σύμφωνα με την βάση δεδομένων για τα φάρμακα The Natural Medicines Comprehensive Database, η ρίγανη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις ακόλουθες ασθένειες και παθήσεις: μυϊκός πόνος, ακμή, πιτυρίδα, βρογχίτιδα, πονόδοντος, φούσκωμα, πονοκέφαλος, καρδιακές παθήσεις, αλλεργίες, εντερικά παράσιτα, ωταλγία, πονόλαιμος, πόνοι περιόδου κούραση, απωθητικό εντόμων.
Η ρίγανη καταπολεμά το Νοροϊό.
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Αριζόνα κατέληξε ότι η καρβακρόλη που περιέχεται στη ρίγανη μπορεί να καταπολεμήσει το Νοροϊό. Ο νοροϊός αποτελεί το συχνότερο αίτιο επιδημιών ιογενούς γαστρεντερίτιδας σε παιδιά και ενήλικες, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ. Η καρβακρόλη απογυμνώνει τον ιό από την “πανοπλία» του (ένα σκληρό εξωτερικό, πρωτεϊνικό κάλυμμα), καθιστώντας τον πιο ευάλωτο και πιο εύκολο να καταστραφεί.
Η επικεφαλής της μελέτης Dr Kelly Bright ανέφερε τα εξής: “Η καρβακόλη θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό τροφίμων, καθώς επίσης και επιφανειών, σε συνδυασμό με άλλα αντιμικροβιακά. Απαιτείται να γίνουν περαιτέρω μελέτες, ωστόσο η καρβακόλη έχει ένα μοναδικό τρόπο να επιτίθεται στον ιό, κάτι που της προσδίδει μια πολύ ενδιαφέρουσα προοπτική». Πειράματα έχουν δείξει ότι η καρβακόλη δρα άμεσα επάνω στο καψίδιο, το σκληρό πρωτεϊνικό περίβλημα του ιού, που περιέχει το γενετικό του υλικό. Ακριβώς γι’ αυτό, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι είναι απίθανο ο ιός να αναπτύξει αντοχή σε αυτήν. Αν χρησιμοποιηθεί ως απολυμαντικό θα είναι μακράς διάρκειας, όχι διαβρωτικό, χωρίς αναθυμιάσεις και ασφαλές, λένε οι ειδικοί.
Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στην τελευταία έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Journal Of Applied Microbiology.
Η ελληνική ρίγανη είναι η πιο «ισχυρή» στη Μεσόγειο. Τα φυτά που στην Ελλάδα αποκαλούμε ρίγανη δεν ανήκουν μόνο σε ένα είδος και γένος. Όλα αυτά έχουν την ίδια χαρακτηριστική οσμή «της ρίγανης» πράγμα το οποίο μας επιτρέπει να τα ονομάζουμε όλα με το ίδιο κοινό όνομα. Τα είδη αυτά είναι τα : Origanum vulgare (η γνωστή ελληνική ρίγανη), Coridothymus capitatus (Ισπανική ρίγανη), Origanum onites (Τούρκικη ρίγανη) και Satureja thymbra, ενώ στην Κύπρο φύεται και το είδος Origanum dubium. Η ελληνική ρίγανη πλεονεκτεί σε σχέση με την Ισπανική και την Τουρκική στο ότι περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα αιθέριου ελαίου, που κυμαίνεται από 1.8-8.2 ml/100gr ξηρού βάρους. Ακόμα όμως και ανάμεσα σε πληθυσμούς του ίδιου είδους παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στην ποιοτική και στην ποσοτική σύσταση του αιθέριου ελαίου. Οι εξαιρετικά μεγάλες τιμές στην απόδοση του αιθέριου ελαίου (>7 ml/100 gr ξηρού βάρους) βρέθηκαν στην Κρήτη, στην Αμοργό, στο Γύθειο και στη χερσόνησο του Άθου. Τέτοιες υψηλές τιμές δεν βρέθηκαν σε κανένα είδος ρίγανης.
Επιμέλεια Λεωνίδας Ναθαναηλίδης
